Een sobere MarcusPassie: lezen en zingen

door Wim Houtman

Alleen maar bijbellezen en gezang. De Bijbel laten spreken zonder verhaal eromheen. Luisteren naar wat God vertelt, instemmen, meedoen soms. Lessons and carols. Evangelie en koralen. Op deze oervorm stelden Peter Sneep en John Kuiper een nieuwe MarcusPassie samen. Het begon ermee dat Peter Sneep, organist van de Gereformeerde Kerk (vrijgemaakt) in Amersfoort, zo'n avond in zijn kerk wilde houden. Toen regelde John Kuiper ook een avond in een kerk in zijn woonplaats, Zwolle. 'En toen kwamen we in een soort euforie en dachten we: als het twee keer kan, kan het nog wel ergens een paar keer.'

Ze kozen voor een sobere vorm: lezing van het Marcus-evangelie, afgewisseld door psalmen en gezangen. John: 'Gewoon luisteren naar wat God zegt, en geen uitleg erbij in 28 punten, of onze eigen interpretatie.' Je zou er in een Goede Vrijdagdienst mee kunnen volstaan. En het zou indrukwekkend zijn.

Ze hebben erover gedacht er een PowerPoint-presentatie van toepasselijke prenten bij te laten zien. Om meer personen in te schakelen voor de verschillende 'rollen' in het lijdensverhaal. Iemand bood aan te begeleiden met een orkest. Maar ze houden het sober. John Kuiper leest Marcus 14 en 15 op ingehouden toon. Peter Sneep speelt orgel - al zal dat wel heel beeldend, grillig, soms snerpend gebeuren. De liederen kozen ze uit diverse bundels - het Liedboek, het vrijgemaakte Gereformeerd Kerkboek, Ria Borkent, Zingende Gezegend van A.F. Troost - maar ook weer niet zo heel divers. Johannes de Heer of Opwekking ontbreekt. 'Een kwestie van smaak', zegt Peter Sneep. 'Ik heb niets tegen opwekkingsliederen, ik begeleid ze ook wel. Maar als ik zelf mag kiezen, ligt mijn hart bij het traditionele kerklied.'

Bijzonder is een keuze uit het Psalter 1980, een alweer bijna vergeten berijming uit Nederlands gereformeerde en christelijke gereformeerde hoek. Psalm 41 vers 3 wordt daaruit gezongen na de lezing waarin Judas zijn brood in dezelfde schaal als Jezus doopt. 'Mijn vriend ging heen, die mijn vertrouwen had: / ik brak met hem mijn brood'... Geen andere berijming verwoordde dat zo pregnant.

Absurde details

Die psalmen waren een ontdekking. Sneep: 'Bijna alles in het lijdensverhaal is al in de psalmen voorzegd, tot in soms absurde details.' Kuiper: 'Het was indrukwekkend: dat God dat allemaal voor je overhad. En dat van tevoren al vaststond, dat Hij dat voor je over zou hebben.'

De huiskamer van Peter Sneep lag bij het samenstellen bezaaid met bijbelvertalingen, liedboeken en concordanties, bij het samenstellen van de MarcusPassie. 'Op het laatst wist ik bij elke tekst: hier is vast ook weer een psalm over.' Je zou misschien zelfs wel een passie kunnen maken waarbij je alleen maar psalmen zingt.

De gemeentezang heeft verschillende functies in de MarcusPassie. Peter Sneep: 'In de Passionen van Bach zijn de koralen altijd de gelovige reactie op het verhaal. Bij ons is het dat vaak ook, maar soms is het meebeleven, soms het herhalen van woorden van Jezus of van Petrus. En in psalm 2 zing je mee met de volken die tegen Gods Gezalfde opstaan. Dan ben je even bij de tegenstanders van Jezus. En dat waren we ook, toen we nog zondaars waren.'

Mooie avond

Moeilijk is het niet, zo'n MarcusPassie. Peter Sneep: 'Met twee mensen - een voorlezer en een organist - heb je een mooie avond. En met een zingende gemeente natuurlijk.' En die komt er vast, want er is een opleving in de aandacht voor de lijdenstijd. Het paasoratorium van Dirk Zwart, vespers hier en daar, mensen die in een bepaalde mate vasten in de weken voor Pasen. Vanwaar? Peter Sneep denkt dat het past bij een ontwikkeling die je bijvoorbeeld ook ziet in de animo voor Alpha-cursussen. 'Mensen zoeken een persoonlijke geloofsbeleving. En waar zoek je dan je inspiratie? Bij Jezus Christus en Die gekruisigd.' Hij signaleert ook een zekere 'kerstmoeheid'. 'Pasen en Pinksteren zijn omgeduide joodse feesten, waaraan Jezus een nieuwe betekenis gaf. Kerst is een heidens feestje in de donkere tijd van het jaar. Ik hoorde een keer voor de radio een pastoor in een volle kerstnachtdienst zeggen: 'U bent hier nu allemaal gekomen voor een Kind, maar wilt u met dit Kind nog te maken hebben als we een paar maanden verder zijn, en gedenken dat Hij als volwassen man gestorven is voor onze zonden? Komt u dan ook?' Dat vond ik zo sterk.' John Kuiper: 'Pasen is het belangrijkste christelijke feest.'